مکانیسم جابجایی یکی از ساز و کارهای دفاعی است. در این مکانیسم فرد احساسات منفی خود را به گیرنده کمتر تهدید کننده هدایت می‌کند. اگر فردی عصبانی باشد اما نتواند خشم خود را بروز دهد، شاید این خشم و تنش را به شخص دیگری که خطر کمتری برای فرد دارد بروز دهد. برای مثال اگر مردی در محل کار خود با رئیس دعوا کند، توانایی بروز عصبانیت به رئیس را ندارد. این تنش و پرخاشگری را در نگه می‌دارد و بر سر همسر و فرزندان فروکش می‌کند. در این شرایط فرد مکانیسم جابجایی را انجام داده است.

مکانیسم جابجایی برای کاهش اضطراب و فروکش کردن پرخاشگری ها صورت می‌گیرد. در واقع جابجایی به عنوان جایگزین کردن یک بر طرف کننده نیاز با شخص دیگر است. افراد برای تخلیه بار منفی احساسات خود از این مکانیسم استفاده می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مکانیسم جابجایی از روانشناس و مشاورین متخصص کمک بگیرید. 

منبع: مکانیسم جابجایی | 2 عامل موثر در مکانیسم جابجایی

مکانیسم جابجایی چیست؟

همه افراد حداقل یکبار مکانیسم جابجایی را استفاده کرده اند. معمولا زمانی که شخصی احساسات منفی را تجربه می‌کند، برای تخلیه و کنار آمدن این احساسات به دنبال راه است. برخی اوقات افراد از انجام مکانیسم دفاعی جابجایی مطلع هستند. اما در بسیاری از موارد افراد از چنین رفتارهایی اطلاع ندارند. به طور کلی مکانیسم های دفاعی برای کاهش استرس و اضطراب استفاده می‌شود.

مکانیسم جابجایی یکی از رایج ترین مکانیسم های رایج است که فرد به واسطه آن احساسات منفی را از منبعی که موجب آن هیجان منفی شده است، به شخص یا چیز دیگری که تهدید کمتری دارد انتقال می‌دهد. همینطور این مکانیسم محصول ایگو است.

تاریخچه مکانیسم جابجایی

دختر زیگموند فروید، آنا فروید اولین روانشناسی بود که لیستی از مکانیسم های دفاعی تهیه کرد. اما مکانیسم جابجایی در لیست اصلی کتاب “خود و مکانیسم های دفاعی” موجود نبود. پیشگامان بعدی در روانشناسی، مکانیسم دفاعی جابجایی را به عنوان مکانیسم مهم در دفاع از نفس شناسایی کردند. 

مکانیسم دفاعی جابجایی چگونه کار می‌کند؟

مکانیسم های دفاعی برای کاهش اضطراب و تنش به کار برده می‌شود. بنابراین فرد برای کاهش احساسات ناخوشایند خود، به دنبال منبعی برای رفع این احساسات است. مثلا والدین برای تربیت کودکان خود به زورگویی و تهدید فرزندان می‌پردازند، اما کودک به دلیل اینکه نمی‌تواند خشم خود را به والدین بروز دهد؛ داخل مدرسه خشم خود را به کودکان نشان می‌دهد.

یا برای مثال فردی که از رئیس خود خشمگین است، خشم و تنش خود را از لحاظ مکانیسم جابجایی بروز می‌دهد. در این صورت داخل خانه خشم را بر سر فرزندان و همسر خالی می‌کنند. به طور کلی مکانیسم دفاعی جابجایی برای رفع تنش ها و احساسات ناخوشایند است.

مکانیسم جابجایی و والایش

مکانیسم جابجایی و والایش به یک منظور با یکدیگر تعامل دارند. طبق گفته های فروید؛ والایش به منظور جابجایی تمایلات جنسی غیر قابل قبول به سوی فعالیت های غیر جنسی است. که کارآمد و از منظر اجتماعی قابل قبول باشد. 

عوامل موثر در به کارگیری مکانیسم دفاعی جابجایی

در به کار گیری مکانیسم جابجایی عواملی موثر است که در این بخش مقاله به آنها اشاره کرده ایم.

???? سن

یکی از عوامل موثر در به کار گیری مکانیسم جابجایی، سن است. کودکان خردسال در بروز احساسات خود رو راست تر هستند. به همین دلیل کودک 4 ساله با احتمال بیشتری زمان ناراحتی بر سر والدین فریاد می‌زند. اما نوجوان 15 ساله خشم و تنش خود را طی دعوا با خواهر و برادر های خود بروز می‌دهد.

???? شدت

شدت از دیگر عوامل بروز مکانیسم جابجایی است. معمولا احساسات منفی اگر با شدت بالاتری باشد و منجر به ناراحتی شود، بیشتر به نمایش گذاشته می‌شود. بنابراین زمانی که شدت ناراحتی و تنش بیشتر باشد، مکانیسم جابجایی بیشتر بروز پیدا می‌کند. 

مثال های مکانیسم جابجایی

مکانیسم جابجایی مثال های زیادی دارد که در این بخش مقاله راجع به آن توضیح داده ایم.

???? خانمی که در محیط کار با کارفرما دچار مشکل شده است، اما خشم خود را در خانه بر سر فرزندان تخلیه می‌کند. 

???? زمانی که همسرتان در خانه به شما کمک نمی‌کند، هنگامی بازیگوشی فرزندان عصبانی می‌شوید. بر سر آنها فریاد می‌زنید و آنها را متهم به خرابکاری در خانه می‌کنید. 

???? شخصی که شغل خود را از دست داده است و نگران مخارج خانه است. زمانی که در جستجوی شغل جدید است، با موفقیت روبرو نمی‌شود. بنابراین عدم موفقیت را به اقلیت های جامعه ربط می‌دهد.

کلام آخر

مکانیسم جابجایی نیز مانند تمامی مکانیسم های دفاعی برای تغییر احساسات ناخوشایند وجود دارد. این مکانیسم ها به طور ناخواسته به ما کمک می‌کند که سلامت روان خود را حفظ کنیم و از استرس و اضطراب دور بمانیم. این مکانیسم دفاعی نیز مانند دیگر مکانیسم ها اگر به شیوه افراطی استفاده شود، آسیب های روان رنجوری بروز می‌دهد. برای جلوگیری از استفاده افراطی و بروز مشکلات روانی، حتما باید تحت درمان روانشناس قرار بگیرید. مرکز مشاوره ذهن نو به صورت تلفنی و حضوری به شما مراجعین گرامی خدمات ارائه می‌دهد. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید.

برای دریافت مشاوره در زمینه مکانیسم جابجایی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360  و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 تماس بگیرید.

سوالات متداول